Afbeeldingen en biografieën
door Jozef Schildermans
(verschijnt binnenkort in Tijdingen uit Leuven)
(geschreven april 2002)
Soms diep verborgen op het enorme internet vinden we hulpmiddelen
die vorsers heel wat tijd kunnen besparen. Ik stel er dit keer vier voor:
de portrettendatabase van de Britse National Portrait Gallery, de
afbeeldingendatabase van de Library of Congress, de inventaris van het
Belgisch Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en het Wereld
Biografisch Informatiesysteem.
Opmerking: de links staan onderaan het artikel
Het internet blijkt een ideale manier voor musea om hun volledige
collectie te ontsluiten voor het publiek. Voor vorsers, hobbyisten en
geïnteresseerden is het groeiende aantal via het internet doorzoekbare
collecties een uitgelezen kans om hun onderzoekswerk te verdiepen of om
illustratiemateriaal te zoeken bij artikels en boeken.
De Britse National Portrait Gallery (NPG) ontsluit zijn uitgebreide
collectie beetje bij beetje op het internet. Het is een interessante
bijkomende bron van inkomsten voor deze in 1856 opgerichte
staatsinstelling. De afbeeldingen zijn immers tegen betaling beschikbaar
voor gebruik in publicaties. Bezoekers kunnen ook een afdruk bestellen
voor bedragen tussen de 5,5 en de 17,5 pond, afhankelijk van de afmetingen
van de print. Auteurs kunnen een en ander direct regelen op de website.
De gegevens van 34.000 portretten staan ondertussen on line en 11.500
daarvan worden ook effectief aan de bezoeker getoond. Dat er nog een lange
weg valt af te leggen, wordt duidelijk als je weet dat de NPG meer dan een
miljoen werken bezit! Het grootste deel van het materiaal steekt niet in
de permanente collectie en kun je dus niet zien tijdens een bezoek aan de
NPG. De collectie is niet alleen van belang voor Britse geïnteresseerden.
Ze bevat immers ook tal van portretten van personen uit andere landen,
waaronder ook ons land. Je kunt zoeken op afgebeelde, artiest of naam van
het werk. De advanced search geeft je nog meer mogelijkheden. Daar kun je
je zoektocht onder meer beperken tot een periode of een onderwerp.
Tijdens een niet nader genoemd onderzoeksproject stootte ik op een
zeventiende-eeuwse gravure getekend A. Voet jr. De website van de NPG liet
me toe de artiest te identificeren als Alexander Voet (1613-1689 of 1690).
Van hem bezitten de Britten twee gravures van jezuïeten die in de
zeventiende eeuw wegens verraad werden geëxecuteerd. In het kader van
hetzelfde onderzoek stootte ik ook op Margaret Cavendish (Lucas), Duchess
of Newcastle, auteur van het in Antwerpen geschreven The Worlds Olio. (Een
Olio is een historisch genrestuk dat je nog het best kunt vergelijken met
een moderne essaybundel.) Van haar bezit de Portrait Gallery drie
portretten.
Uiteraard bevat de collectie ook allerlei bekendere gezichten, waaronder
bijvoorbeeld één portret van Pieter Paul Rubens en tien door of naar
Rubens gemaakte portretten, waaronder een van Sir Anthony Van Dyck,
waarvan de gallerij in totaal drie portretten bezit en 158 door hem
gemaakte portretten, en zo verder, en zo voort, ad infinitum.
Dit is één van de vervelende bijkomstigheden van het gemak van dit soort
onderzoek: je verliest je snel in bijkomstigheden en allerlei interessante
wetenswaardigheden dreigen je af te leiden van je eigenlijke
onderzoeksonderwerp. Maar dat is een kwestie van discipline… Het hoeft
trouwens niet altijd een nadeel te zijn, want soms duiken onverwachte
verbanden op, die je misschien zouden zijn ontgaan tijdens de meer
traditionele manier om iets te onderzoeken.
Library of Congress
De Amerikaanse Library of Congress ontsluit ongeveer de helft van zijn
Prints & Photographs verzameling via het internet. De Library bezit zo
maar eventjes 13,6 miljoen afbeeldingen. Je kunt zoeken op onderwerp,
formaat, titel en artiest, maar het is ook mogelijk de tekst van de
beschrijvingen te doorzoeken. De verzameling is een allegaartje maar toch
interessant omdat nogal wat afbeeldingen vrij van rechten zijn en zonder
kosten in hoge resolutie van het net kunnen worden geplukt. Dit kan
interessant zijn voor het illustreren van boeken en cursussen. Zowat alle
bekende en minder bekende historische namen bevinden zich in de
verzameling. Soms moet je wel genoegen nemen met bijvoorbeeld een oude
zwartwitfoto van een bepaald schilderij, maar omdat die dikwijls
rechtenvrij zijn (een en ander wordt vermeld in de bijbehorende fiche) kan
het toch interessant zijn een dergelijke afbeelding te gebruiken.
En België?
Onze musea lopen in vergelijking met het buitenland achter bij het
fotograferen, laat staan digitaliseren van hun verzamelingen. Deze
achterstand heeft al tot grote problemen geleid bij het oplossen van
diefstallen. Ik vond slechts één Belgische instelling die afbeeldingen
beheert en het internet heeft ontdekt. (Mogelijk heb ik er over het hoofd
gezien, dat verneem ik dan graag via e-mail.) Het Koninklijk Instituut
voor het Kunstpatrimonium (KIK) is al sinds 1989 bezig om de verzameling
van 850.000 voornamelijk zwartwitfoto’s via computers ter beschikking te
stellen van het publiek. Op dit ogenblik zijn de gegevens van praktisch
alle objecten van de Belgische bedehuizen in de databank ingevoerd. Na dit
urgentieprogramma is men begonnen met de invoer van de foto's van de
belangrijkste kunststeden van het land. Per jaar worden ongeveer 100.000
foto's aan de database toegevoegd. De meeste afbeeldingen zijn rechtenvrij
en kunnen dus als goedkoop maar interessant illustratiemateriaal dienen
voor bijvoorbeeld cursussen of diavoorstellingen over ons nationale
kunstpatrimonium.
Wereld Biografisch Informatiesysteem
K. G. Saur uit München publiceert sinds 1982 biografische archieven op
basis van biografische referentiewerken uit de ganse wereld. De informatie
is beschikbaar op microfiche, in boekvorm, op cd-rom, en ook on line. De
on line WBI database bevat korte biografische notities over meer dan 2,8
miljoen personen en vormt tegelijk een index op de ongeveer 4,5 miljoen
artikelen in de Biographical Archives en de meer dan 4.800 biografische
referentiewerken uit de zestiende tot de twintigste eeuw. Toegang tot de
database is volkomen gratis.
Elk lemma bevat een naam, eventuele pseudoniem(en), data, beroep(en) en
referentie(s). Voor de WBI zijn er twee soorten ontsluitingen: software
gemaakt door MKPS en door Allegro. De software is on line beschikbaar in
verschillende talen, waaronder het Engels. De MKPS-interface is moeilijker
maar wel krachtiger dan de interface van Allegro. Het loont de moeite even
de helptekst te doorbladeren. Dit kan heel wat problemen en frustraties
tijdens het zoeken vermijden. Zo moet er worden gezocht op Naam, Voornaam
en niet op Voornaam Naam om succes te hebben.
Het mooie is dat het WBI een elektronische ontsluiting biedt tot,
bijvoorbeeld, het Biografisch Archief van de Benelux, dat op zijn beurt
zowat alle biografische naslagwerken voor België en Nederland ontsluit. In
plaats van de Biographie nationale of werken zoals die van Bierens de
Haan, Diercxsens, Foppens, Paquet, Piron enz. één voor één te gaan
doorbladeren, kun je in het WBI een snelle check uitvoeren of er mogelijk
interessante informatie in is te vinden. Om de artikelen op te vragen moet
je dan natuurlijk nog altijd de oorspronkelijke bron raadplegen (tenzij je
toegang hebt tot een bibliotheek met de volledige versie van het WBI op
microfiche), maar het bespaart in elk geval heel wat tijd. Het WBI is ook
een handige methode om snel geboorte- en sterftejaar van bekende personen
te achterhalen.
Jozef Schildermans
Suggesties? E-mail aan jozef@datatestlab.com
National Portrait Gallery zoekinterface:
http://www.npg.org.uk/live/search/
Prints & Photographis, Library of Congress:
http://lcweb.loc.gov/rr/print/
KIK zoekformulier:
http://www.kikirpa.be/www2/wwwopac/Nl/oline_av.htm
WBI:
http://www.saur.de/online.htm#wbi
|
|
