HUMO Meneer Zwiekhorst, hoe groot schat u, als computerdeskundige, de kans in dat we op nieuwjaarsdag 2000 met een echte millenniumbom te maken krijgen?
JOHAN ZWIEKHORST (informaticus en journalist bij Data TestLab) «De millennium-bug of 'Y2K-bug' (spreek uit waaj-toe-kee, 'Y' staat voor 'Year' en '2K' is computerjargon voor 2000, dvda) zal vooral boekhoudkundige en andere administratieve computer programma's treffen als die niet tijdig wor den aangepast. Het probleem is namelijk dat wat oudere software maar twee cijfers gebruikt voor het jaartal, dus 98 in plaats van 1998. Na 31 december 1999, als het cijfer 99 automatisch verandert in 00, zullen de meeste computers die verandering interpreteren als een stap terug in de tijd van 99 jaar. Vooral voor computerprogramma's die datums gebruiken om berekeningen te maken of gegevens te sorteren, kunnen de gevolgen van die verkeerde in terpretatie nefast zijn. Neem bijvoorbeeld een boekhoudkundig programma dat, automatisch, nagaat of klanten hun rekeningen hebben betaald: als zo'n programma in het jaar 2000 het dossier van een klant controleert en de gegevens vergelijkt met 1999 of 1998, dan krijg je absurde resultaten, om dat de computer ervan uitgaat dat er een achterstand is van honderd jaar.»
HUMO Staan ons ook echte catastrofes te wachten? Massale verkeersproblemen als gevolg van op hol geslagen verkeerslich ten? Vliegtuigen die neerstorten omdat hun boordcomputer het laat afweten? Kerncentrales die oververhit geraken?
ZWIEKHORST « Dat soort verhalen en doemscenario's, waarmee de media de laatste maanden graag uitpakken, zijn allemaal uit de lucht gegrepen, omdat de computersys temen van vliegtuigen, kerncentrales, ver keerscentrales en ziekenhuizen niks bereke nen met behulp van datums. Verkeerslich ten werken met een computergestuurde timer, waardoor ze om de drie minuten van kleur verspringen, maar daar komt geen datum aan te pas. Hetzelfde geldt voor
HUMO Waarom hebben programmeurs en software-ontwikkelaars de datums in hun computerprogramma's eigenlijk altijd met twee cijfers in plaats van vier voorgesteld? Om kostbare geheugenruimte uit te sparen?
ZWIEKHORST «Nee, dat is een veelgehoorde kwakkel. Als geheugen uitsparen de be langrijkste doelstelling van informatici was geweest, hadden ze de datums kunnen op slaan als zogenaamde Juliaanse dagnum mers of JDN's. Een JDN geeft het aantal da gen weer dat verlopen is sinds een welbe paalde startdatum, zonder iedere keer de dag en de maand en het jaar te vermelden. Er is een universele conventie voor de bere kening van een JDN die start op 1januari van het jaar 4713 voor Christus. Die JDN kan worden opgeslagen in maar vier bytes, wat een besparing betekent van 33 procent ten opzichte van de klassieke dag-maand j aar-tekenreeks die de millenniumproble men veroorzaakt.»
HUMO Ondertussen zijn er wereldwijd massa's informatici, letterlijk en figuurlijk, tegen de klok aan het werken om de datums in alle mogelijke computers van twee naar vier cijfers te veranderen. Schiet dat titanenwerk in België een beetje op?
ZWIEKHORST < Niet echt, en dat komt omdat
In België wordt het Y2K-probleem trouwens nog altijd zwaar onderschat door het bedrijfsleven en de overheid, want er zijn nog altijd veel KMO's en verschillende overheidsdiensten waar ze nog niet eens begonnen zijn na te gaan of ze al dan niet getroffen zullen worden door de millennium-bug.»
HUMO Stel dat alle datum-aanpassingen op tijd zijn gebeurd, zijn alle problemen dan van de baan?
ZWIEKHORST < Nee, want er zijn nog andere datums die voor problemen kunnen zorgen. In computerprogramma's die puur zijn ge schreven om onder MS-DOS te draaien, zijn vaak alternatieven voor de dag maand-jaar-tekenreeks gebruikt. Er zijn, bijvoorbeeld, programma's die het jaartal 1980 als 0 hebben opgeslagen en verder nummeren tot 128, die programma's zullen dus voor problemen zorgen op 1januari 2108. Er zijn ook programmeurs die hun jaartallen hebben voorgesteld als twee cijfers maar 00 hebben laten overeenkomen met 1970 of 1980: die systemen zullen in moeilijkheden komen op 1januari 2070 of 2080. En alle Unix-computersystemen (Unix is een besturingssysteem voor de bedrijfswereld, red.) gebruiken een universele tijdmeting die op 1januari1970 om middernacht start en in seconden rekent:
een getal van 4 bytes omvat 4.294.967.296 seconden en loopt 136 jaar later ten einde, in het jaar 2106. En vergeet vooral niet dat als je vier cijfers gebruikt voor het jaar op 1 januari 10.000 alles weer naar 0 springt. Er is dus ook na het jaar 2000 nog veel werk aan de winkel.»
Diederik Van
den Abeele
'PANORAMA': 'HOE GAAN WE OM MET DE MILLENNIUMBOM?'